جراحی غدد بزاقی یا پاروتیدکتومی (parotidectomy) فرایندی جراحی برای برداشتن کل یا بخشی از غده پاروتید می باشد. غدد پاروتید، اصلی ترین غده های تولید کننده بزاق هستند که در گونه ها و در جلو و زیر گوش ها مستقر شده اند. گاهی در این غدد، تومور شکل می گیرد. زمانی که بدن درگیر این اتفاق می شود، پزشک عمل غدد بزاقی را برای برداشتن بخش های آسیب دیده این اندام توصیه می کند. عصب مهمی به نام عصب صورت از میان هر غده پاروتید عبور کرده و آن را به دو لوب تقسیم می کند. متناسب با بخش درگیر شده با تومور، تکنیک مناسبی برای درمان اتخاذ می شود. با ادامه مطالعه مطالب گردآوری شده از توضیحات دکتر مهرداد جعفری متخصص گوش و حلق و بینی تهران و جراح سر و گردن سطح آگاهی خود را در ارتباط با این غدد شگفت انگیز در دهان و روش های درمان آن افزایش داده تا بتوانید گام موثر در حفظ گوهر سلامت خود بردارید.
جراحی غدد بزاقی چه زمان توصیه می شود؟
اگر تومور در غده پاروتید شکل بگیرد، جراحی پاروتیدکتومی توصیه خواهد شد. معمولاً این تومورها خوش خیم هستند؛ ولی در برخی موارد نیز با انواع بدخیم آنها مواجه می شویم. در هر دو حالت، برداشتن تومور با استفاده از عملیات جراحی، الزامی است.
دلیل برداشتن تومورهای خوش خیم در جراحی غدد بزاقی این است که در صورت رها شدن بدون درمان، می توانند رشد کرده و بزرگ شوند و به بافت های اطراف آسیب برسانند. برخی از انواع خاص تومورهای خوش خیم ممکن است به سرطان غده بزاق تبدیل شوند.
تومورهای بدخیم دارای قابلیت وارد کردن آسیب به بافت های مجاور بوده و ممکن است به طور بالقوه به مرحله متاستاز برسند. وقتی سرطان به مرحله متاستاز می رسد، سلول ها از تومور اصلی جدا شده و از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به بخش های دیگر بدن راه پیدا می کنند. سرطان در غده پاروتید ممکن است به گره های لنفاوی مجاور در گردن نیز وارد شود. وقتی سرطان به گره های لنفاوی برسد می تواند از آنجا به بخش های دیگر بدن، سفر خود را آغاز کند.
همچنین در صورت ابتلا به عفونت در غدد پاروتید یا ابتلا به سنگ غده بزاق نیز ممکن است پاروتیدکتومی بعنوان روند درمان، توصیه شود. سنگ های غده بزاقی جریان بزاق به دهان را مسدود می کنند. همین امر باعث متورم و عفونی شدن غدد بزاق می شود.
برای تماس با دکتر جعفری و تعیین وقت کلیک کنید
اقدامات قبل از جراحی غدد بزاقی
جراح، اطلاعات پزشکی لازم را برای ترسیم طرح درمان عمل غدد بزاقی جمع آوری می کند. برای آماده شدن جهت قرار گرفتن تحت این نوع از جراحی سر و گردن انجام اقدامات زیر الزامی است:
- بررسی سابقه پزشکی و داروهای مورد مصرف
- انجام فرایند های تصویر برداری با استفاده از سی تی اسکن یا ام آر آی
- انجام عملیات نمونه برداری یا بیوپسی با استفاده از سوزن های FNA
در مرحله آخر اقدامات قبل از جراحی غدد بزاقی ، پزشک دستورالعمل هایی را در خصوص آماده شدن برای جراحی در اختیار بیمار قرار می دهد. پزشک به جراح می گوید که لازم است مصرف چه داروهایی متوقف شده و چه داروهایی باید مورد مصرف قرار گیرند. همچنین توصیه هایی در خصوص توقف مصرف سیگار نیز در اختیار بیمار قرار می گیرد. سیگار کشیدن خطر مشکلات تنفسی را در طول جراحی پاروتیدکتومی افزایش داده و فرایند بهبود را با کندی روبرو می کند.
در فاز اقدامات قبل از عمل غدد بزاقی ، نکات زیر را نیز مد نظر قرار دهید:
- 24 ساعت قبل از جراحی غدد پاروتید ، با یکی از دوستان یا نزدیکان، هماهنگی های لازم را جهت بر عهده گرفتن مسئولیت رانندگی و بازگرداندن شما به منزل، انجام دهید.
- دستورات پزشک در خصوص زمان و دوز مصرفی داروها و مکمل هایی را که مجاز به مصرف آنها هستید، با دقت رعایت کنید.
- 12 ساعت قبل از جراحی چیزی نخورید و ننوشید.
در طول جراحی غدد بزاقی چه اتفاقی می افتد؟
جراحی در بیمارستان یا یک مرکز جراحی در تهران انجام می شود. بیمار لازم است به مدت یک یا دو شب در محل درمان بستری شود. در طول پروسیجر:
- بیمار بر روی تخت جراحی قرار می گیرد. عملیات جراحی غدد پاروتید تحت بیهوشی عمومی انجام می شود و به این ترتیب در تمام مدت عمل در حالت خواب خواهید بود.
- پزشک برش هایی را که از جلوی گوش شروع شده و به سمت عقب در مسیر خطوط و چین های طبیعی بخش فوقانی گردن پیش می رود، ایجاد می کند. این الگوی برش کمک می کند تا بهبود برش ها و غیر قابل رویت شدن شان در طول دوره بهبود، با موفقیت بیشتری اتفاق بیافتد.
- پزشک فلپ پوستی را برای دسترسی یافتن به غدد پاروتید کنار می زند. در این مرحله از جراحی غدد بزاقی وی اعصاب صورت را شناسایی کرده و مراقب است که در طول جراحی، آسیبی به آنها وارد نشود. گاهی از دستگاه مانیتورینگ برای تضمین عملکرد صحیح اعصاب صورت در سراسر عمل غدد پاروتید استفاده می گردد.
- سپس کل یا بخشی از غده برداشته می شود. گاهی به همراه این غده، گره های لنفاوی مجاور نیز در صورت پخش شدن سرطان در آنها برداشته خواهند شد.
- نهایتاً جراح برش ها را با استفاده از بخیه می بندد.
در انتها، لوله هایی به نام درن برای جذب و تخلیه خون و مایعات از محل جراحی، در ناحیه درمان شده تعبیه می شود. این لوله ها قبل از ترخیص و عزیمت بیمار به منزل، در بیمارستان برداشته خواهند شد.
آنچه بعد از عمل جراحی غدد بزاقی تجربه خواهید کرد :
زمانی که در اتاق ریکاوری بیدار می شوید پزشک علائم حیاتی تان از قبیل فشار خون، ضربان قلب و کیفیت تنفس را برای اطمینان از مساعد بودن شرایط سلامت عمومی بیمار کنترل می کند. در صورتی که تحمل درد برای بیمار دشوار باشد، پزشک استفاده از دارو را تجویز خواهد کرد.
بعد از به هوش آمدن کامل، پزشک عملکرد عصب صورت را کنترل می کند و از شما می خواهد که لبخند بزنید، چشم ها را ببندید یا سایر حرکات صورت را که نشانگر عملکرد صحیح عصب صورت است انجام دهید.
در مرحله بعد از عمل غدد بزاقی ، توصیه های مربوط به مراقبت از زخم ها، ارائه شده و قبل از مرخص شدن از بیمارستان، درن ها برداشته می شوند. زمان مراجعه بعدی در بیماران مختلف، متفاوت است ولی معمولاً بیمار لازم است طبق تایم لاین زیر عمل کند:
- یک تا دو روز بعد از جراحی: درن ها برداشته می شود.
- پنج تا هفت روز بعد از جراحی: بخیه ها کشیده می شود.
- چهار تا شش هفته بعد از جراحی: پزشک برای اطمینان از پیشرفت مطلوب روند بهبود، بیمار را معاینه می کند.
مزایای جراحی غدد بزاقی
در صورت انجام عمل پاروتیدکتومی در تهران می توانید تومورهای سرطانی را درمان کرده و از پیشرفت سرطان به بخش های دیگر پیشگیری کنید. مزیت دیگر این روند درمان این است که از بدخیم شدن تومورهای خوش خیم جلوگیری کرده و مانع رشد آنها و آسیب زدن شان به عصب صورت و دیگر بافت ها می شود.
جراحی پاروتیدکتومی ، یک درمان استاندارد و قابل اعتماد برای از بین بردن تومور محسوب می شود ولی با توجه به اینکه ماهیت یک جراحی ماژور را داراست از پتانسیل آسیب زدن به عصب های اصلی و بافت در گردن و سر برخوردار است.
اثرات جانبی جراحی غدد بزاقی
علائم زیر در طول دوره ریکاوری، مواردی هستند که تجربه کردن آن ها بعنوان عوارض جانبی بعد از عمل، دور از انتظار نیست:
- درد و تورم در محل جراحی غدد پاروتید که تقریباً تا سه هفته ماندگار خواهد بود.
- احساس ناراحتی در فک در زمان خوردن غذا که گاهاً تا چهار هفته همراه بیمار خواهد بود.
- بی حسی در گوش یا در نزدیکی ناحیه برش که معمولاً ظرف یک دوره سه تا چهار هفته ای بهبود می یابد.
ریکاوری جراحی غدد بزاقی
دوره ریکاوری عمل غدد بزاقی در تهران بر حسب دامنه پیچیدگی عمل پاروتیدکتومی ، در بیماران مختلف، متفاوت است. این دوره غالباً چند هفته طول می کشد و بیشتر بیماران می توانند بعد از یک ماه، فعالیت های نرمال خود را از سر گیرند. بی حسی و احساس ضعف در صورت نیز گاهی به چند ماه تا یک سال زمان برای بهبود یافتن نیاز خواهد داشت.
فیلم عمل جراحی غده بزاقی توسط دکتر جعفری
برای مشاهده ویدئوهای بیشتر کلیک کنید
آیا زندگی بدون غده پاروتید امکان پذیر است؟
غده پاروتید یک غده براقی اصلی است ولی تنها غده ای نیست که مسئولیت ترشح بزاق را بر عهده داشته باشد. خوشبختانه، حتی اگر پزشک کل این غده را در طول فرایند جراحی غدد بزاقی بردارد، هنوز غده پاروتید دیگری در دهان تان وجود دارد که به ترشح بزاق پرداخته و کمبود را جبران کند. همچنین، غدد بزاقی مینور دیگری نیز وجود دارند که در سراسر دهان و گلو پراکنده شده و می توانند بزاق مورد نیاز در دهان را تامین کنند.
عوارض جراحی غدد بزاقی
این پروسیجر ، یک عمل با ریسک بالا محسوب نمی شود. عارضه های احتمالی آن که ممکن است رخ دهند ، شامل موارد زیر می شوند :
بی حسی در گوش ، صورت و فک
افرادی که با این مشکل مواجه می شوند ، بعد از سه تا چهار ماه دوباره حس لامسه خود را باز می یابند ، اما تا از بین رفتن بی حسی به طول کامل ممکن است تا یک سال زمان نیاز باشد. طبیعی است که بعد از عمل غدد بزاقی ، از چند هفته تا چند ماه با ضعف در عضلات صورت دست و پنجه نرم کنید ؛ مخصوصا اگر در اطراف عصب های صورت نیاز به تشریح گسترده بوده باشد. در موارد نادر ، بیمار به صورت دائم حس صورت خود را از دست می دهد ، احتمال بروز این مشکل بسیار پایین است و تنها در نتیجه جراحی های خیلی پیچیده رخ می دهد.
سندرم فری (Frey syndrome)
اشخاصی که با این عارضه رو به رو می شوند ، حین غذا خوردن از یک سمت صورت خود به صورت شدید عرق می کنند. این مشکل معمولا تا چند ماه بعد از جراحی غدد بزاقی خود را نشان نخواهد داد. تزریق بوتاکس و مصرف داروهای ضد تعریق می توانند این سندرم را درمان کنند.
سندرم اولین گاز (First bite syndrome)
در این عارضه ، زمانی که بیمار اولین لقمه از غذای خود را به دهان می گذارد با درد بسیار شدیدی مواجه می گردد. با هر بار جویدن غذا ، این درد به تدریج کمتر خواهد شد. برای بهبود این مشکل نیز می توان از بوتاکس استفاده کرد تا ماهیچه هایی که باعث درد شده اند ، شل شوند.
دیگر عارضه ها ، شامل مشکلاتی هستند که در اکثر جراحی ها مشترک می باشند. برای مثال واکنش حساسیت زا به داروها ، تجمع مایع در ناحیه عمل شده ، هماتوم ، عفونت ، خونریزی یا ایجاد اسکار از این دست عوارض می باشند.
تومور غدد بزاقی به چه دلیل تشکیل می شود؟
این غدد ، وظیفه تجزیه غذاهایی که در طول روز می خوریم را به عهده دارند و از بروز عفونت در دهان و حلق جلوگیری می کنند. اما گاهی سلول های غیر طبیعی در این مکان رشد خواهند کرد و این توده ها ، بستری برای بروز توده های خوش خیم و بدخیم خواهند شد. اغلب اوقات با وجود این تومورها ، غدد پاروتید ملتهب شده باعث بروز مشکلاتی می شوند. اما در هر صورت جای نگرانی نیست زیرا بروز التهاب در این مکان به معنی این نیست که صد در صد به تومور سرطانی مبتلا شده اید و به جراحی غدد بزاقی نیاز دارید.
اما نمی توان دلیل اصلی بروز تومور در این غده ها را شناسایی کرد ؛ با اینحال برخی از محققان اعتقاد دارند جهش های ژنتیکی که در DNA سلول ها رخ می دهد می تواند تقسیم سلولی را افزایش داده و باعث بروز تومور در این غده ها و مناطق دیگر بدن شود.
علائم وجود تومور در غده های بزاقی
در بیشتر موارد این مشکل ابتدا با رشد یک توده بدون درد آغاز می شود و سپس نشانه هایی را از خود بروز می دهد. برخی از مثال های آن را در ادامه ذکر کرده ایم :
- بروز بی حسی در فک و گردن و حتی احساس ضعف
- درد بسیار شدید در صورت ، گردن و یا دهان
- اگر عفونت در این غده ها رخ داده باشد ، حین بلع غذا به مشکل خواهید خورد و بعضی از بیماران نیز با خونریزی از دهان مواجه خواهند شد.
- این بیماری عضلات صورت را ضعیف خواهد کرد ، به همین دلیل بیمار در حرکت دادن و باز کردن دهان خود با مشکل مواجه خواهد شد.
اگر با هر یک از این علائم مواجه شدید ، باید به یک متخصص حاذق مراجعه کنید تا بهترین تصمیم را برای درمان این بیماری بگیرد ؛ چه جراحی غدد بزاقی باشد و چه روش های دیگر.
سلام غدد بزاقی تحت فکی کجا میشه؟
من انتهای فک و دندون ها نزدیک گردن یه برآمدگی حس میکنم
ممکنه سرطان غدد بزاقی تحت فکی باشه؟
بله ممکنه برای حصول اطمینان جهت معاینه مراجعه کنید